از نیش تا نجات؛ همه آنچه باید درباره گزشها و اقدامات فوری بدانید
شهاب عزیزی، رئیس اداره عملیات و آموزش اورژانس خراسان شمالی بر ضرورت آگاهی مردم نسبت به انواع گزشها و اقدامات اولیه پس از آن تأکید و نحوه مواجهه با گزش هر یک از موجودات و حشرات را در راستای پیشگیری از خطر، تشریح کرد.

عزیزی در گفت و گو با وبدا اظهار کرد: ماهیت موجودی که باعث گزش شده بسیار مهم است و نحوه برخورد با آن بر اساس نوع سم و میزان خطر متفاوت خواهد بود.
وی افزود: در تقسیمبندی مارها، سم به دو دسته کلی نوروتوکسین و هموتوکسین تقسیم میشود. نوروتوکسین مانند سم مار کبری سبب ضعف، بیحالی، مشکلات عصبی، سرگیجه، دوبینی و در نهایت ایست تنفسی یا حتی مرگ میشود.
عزیزی ادامه داد: مارهایی که سم هموتوکسین دارند، مانند گونههای خانواده افعیها که در استان ما شایع هستند، مشکلات انعقاد خون و خونریزی داخلی ایجاد میکنند. این مارها معمولاً سر مثلثی و بزرگی دارند که این ویژگی استثناپذیر نیست.
رئیس اداره عملیات و آموزش اورژانس استان اظهار کرد: در مواجهه با فرد مارگزیده، نخستین اقدام تماس با شماره ۱۱۵ و دور شدن از محل حضور مار است. اگر امکانپذیر باشد، گرفتن عکس از مار اهمیت دارد تا پادتن مناسب بر اساس نوع مار تزریق شود.
وی با بیان اینکه حفظ خونسردی و آرامش بیمار تا رسیدن نیروهای اورژانس ضروری است، گفت: محل گزش باید شسته شده و عضو گزیدهشده پایینتر از سطح قلب قرار گیرد. همچنین چهار انگشت بالاتر از محل گزش با باند کشی بسته شود تا از حرکت سریع سم به سمت قلب جلوگیری شود.
عزیزی با اشاره به عقربگزیدگی توضیح داد: سم عقرب از نوع نوروتوکسین است و خطر مرگومیر کمتری نسبت به مار دارد، اما اقدامات درمانی مشابه مارگزیدگی انجام میشود.
وی افزود: در مورد برخی عنکبوتها مانند رتیل، تصور اشتباهی وجود دارد که خطرناک هستند، درحالیکه با توجه به کرک هایی که رو پوستشان دارند بیشتر باعث حساسیت پوستی میشوند و خطر جانی ندارند. با این حال، در صورت بروز علائم واکنش حساسیتی شدید مانند کهیر منتشر، رنگپریدگی پوست، سرگیجه یا تپش قلب، باید با اورژانس تماس گرفته شود و درمان حساسیت آغاز گردد. این افراد اگر سابقه واکنش های حساسیتی شدید (آنافیلاکسی) دارند میتوانند با مشورت ،تایید و دستور پزشک آمپول اپینفرین خودکار به همراه داشته باشند تا در صورت بروز علائم شدید، بهصورت خودکار تزریق کنند.
رئیس اداره عملیات و آموزش اورژانس استان ادامه داد: نیش زنبور نیز در حالت عادی خطرناک نیست، اما برای افرادی که سابقه حساسیت شدید به نیش حشرات دارند، سریعا با اورژانس تماس بگیرند و نیاز به تزریق فوری دارو وجود دارد.
وی با اشاره به حیوانگزیدگیها گفت: حیوانات معمولاً به انسان حمله نمیکنند، اما در شرایط خاص مانند گرسنگی، گرمای شدید یا ابتلا به هاری ممکن است حمله کنند. در این شرایط باید ابتدا امنیت محیط تأمین و فرد آسیبدیده از محل دور شود.
عزیزی بیان کرد: در صورت بروز خونریزی، ابتدا با گاز استریل یا در صورت نبود آن با پارچه تمیز محل را فشار دهید. اگر خونریزی شدید بود و کنترل آن با فشار مستقیم ممکن نشد، باید با استفاده از پارچه یا چوب، تورنیکه بسته شود تا خونریزی متوقف شود.
وی تأکید کرد: آموزش اقدامات اولیه در گزشها و حیوانگزیدگیها میتواند نقش مهمی در نجات جان افراد داشته باشد تا پیش از رسیدن نیروهای امدادی، روند درمان بهدرستی آغاز شود.
نظر دهید